Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου εἶναι Δεσποτική καί Θεομητορική ἑορτή διότι συνδέονται ἀλληλένδετα ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία. Εἶναι γιορτή πρόξενος χαρᾶς καί σωτηρίας γιά ὅλο τόν κόσμο. Εἶναι ἡ χαρμόσυνη ἐξαγγελία ἀπό τόν ἀρχάγγελο Γαβριήλ στήν Παρθένο Μαρία ὅτι θά γίνει Μητέρα τοῦ Θεοῦ, θά φέρει στόν κόσμο τό Χριστό. Εἶναι τό μεγαλύτερο καί ἀνεπανάληπτο θαῦμα πού ἐπετέλεσε ἡ ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου. Χωρίς τόν Εὐαγγελισμό δέν θά ἀκολουθοῦσαν ὅλα τά μεγάλα γεγονότα τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου (Γέννηση, Βάπτιση, Μεταμόρφωση, Σταύρωση καί Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ). Εἶναι αἰτία καί ἀφορμή τῆς μεγαλύτερης χαρᾶς πού γεύτηκε ποτέ τό γένος τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ Εὐαγγελισμός εἶναι ἡ καλή ἀγγελία, τό πανευφρόσυνο μήνυμα: «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό κεφάλαιο καί τοῦ ἀπ᾿ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις· ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται καί Γαβριήλ τήν χάριν εὐαγγελίζεται». «Εὐαγγελίζου γῆ χαράν μεγάλην. Αἰνεῖτε οὐρανοί Θεοῦ τήν δόξα».
Ὁ ἄνθρωπος, ἄν καί δημιουργήθηκε ἀπό τό Θεό κατ᾿ εἰκόνα καί καθ᾿ ὁμοίωση Του, κάνοντας κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας του προτίμησε τό δρόμο τῆς ἀνυπακοῆς, τῆς χωρίς Θεό ζωῆς καί ἔγινε δοῦλος τῆς ἁμαρτίας, τῶν παθῶν, τοῦ διαβόλου, τῆς φθορᾶς καί τοῦ θανάτου.
Τά τροπάρια τοῦ ἑσπερινοῦ μιλοῦν γιά «Βουλήν προαιώνιον…» δηλ. ὅτι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ, προτοῦ κτισθεῖ ὁ κόσμος, ἦταν νά στείλει τό Γιό Του νά θυσιαστεῖ γιά νά ζήσει καί νά σωθεῖ ὁ κόσμος. Οἱ προφητεῖες, ἔλεγαν, ὅτι ἀπό κάποια γυναίκα, ἀπόγονο τοῦ Ἀδάμ, θά γεννηθεῖ, χωρίς τή μεσολάβηση ἄνδρα, Ἐκεῖνος πού θά συντρίψει τό Σατανᾶ καί θά σώσει τόν ἄνθρωπο.
Γιά τό σκοπό αὐτό ὁ ρόλος τῆς Παναγίας ὑπῆρξε καθοριστικός. Γι᾿ αὐτό καί ὅλες οἱ προτυπώσεις καί οἱ συμβολισμοί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκη πού θέλουν νά δείξουν κάτι πολύ σπουδαῖο -ἡ στάμνος τοῦ μάνα, ἡ ράβδος τοῦ Ἀαρών, οἱ πλάκες τῆς Κιβωτοῦ τῆς Διαθήκης, ἡ ἑπτάφωτος λυχνία, τό ὅρος τό ἀλατόμητον, τό χρυσοῦν θυμιατήριο, ἡ σκηνή τοῦ Μαρτυρίου, ἡ πύλη ἡ ἀδιόδευτος, τό παλάτιον, ἡ κλίμακα καί ὁ θρόνος τοῦ Βασιλέως- ἀναφέρονται στό πρόσωπο τῆς Παναγίας. Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς πού θά γινόταν.
«Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα Σου». Ἀποδέχθηκε ἡ Παναγία ἐκ μέρους ὅλου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Καί ἀπόλυτα ἐλεύθερα συνήργησε στή σωτηρία τοῦ κόσμου. Χάρις στήν ὑπακοή τῆς Θεοτόκου ἐξαπέστειλε ὁ Θεός τόν Υἱόν Του στόν κόσμο. Καί πῆρε ὁ Χριστός ἀπό μᾶς τό χειρότερο καί μᾶς πρόσφερε καί μᾶς προσφέρει τό καλύτερο. Πῆρε τόν πεσμένο ἄνθρωπο μέ ὅλες του τίς ταλαιπωρίες καί τά βάσανα, ἤπιε καί αὐτό τό ποτήρι, καί μᾶς ἔδωσε τό Ποτήρι τῆς Ζωῆς καί τή θεία Χάρη του. Γι᾿ αὐτό τό μυστήριο καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός ἀναφωνεῖ «τό πάντων καινῶν καινότατον τό μόνον καινόν ὑπό τόν ἥλιο» ἀπό ὅλα τά νεοφανῆ γεγονότα τό πιό νέο καί πρωτοφανές, τό μόνο πραγματικά νέο στό Σύμπαν. Καί ὁ ψαλμωδός λέει: «ὦ θαύματος καινοῦ πάντων τῶν πάλαι θαυμάτων».
Τήν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἔχουμε ἄμεση σύλληψη τοῦ Χριστοῦ μέ τή δύναμη καί ἐνέργεια τοῦ Παναγίου Πνεύματος: «Τοῦ Γαβριήλ φθεγξαμένου σοι Παρθένε τό Χαῖρε σύν τῇ φωνῇ ἐσαρκοῦτο ὁ τῶν ὅλων Δεσπότης». Καθορίστηκε νά γιορτάζεται 25 Μαρτίου διότι μεσολαβοῦν ἐννέα μῆνες πρίν τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ πού καθιερώθηκε νά γιορτάζεται 25 Δεκεμβρίου. Στή Ναζαρέτ ἡ Ἁγία Ἑλένη ἔκτισε ναό (βασιλική) στόν τόπο πού κατά τήν παράδοση ἦταν τό σπίτι τῆς Παναγίας ὅπου δέχθηκε τήν ἐπίσκεψη τοῦ ἀρχαγέλου Γαβριήλ.
Ἡ Παναγία ἔγινε «κλῖμαξ ἐπουράνιος δι᾿ ἧς κατέβη ὁ Θεός καί γέφυρα μετάγουσα τούς ἐκ γῆς πρός οὐρανόν», «Καθέδρα τοῦ Βασιλέως» πού «βαστάζει τόν βαστάζοντα πάντα». Ἔχει μεγάλη ἀξία καί σπουδαία θέση στήν Ἐκκλησία πού δέν ὀφείλεται μόνο στίς ἀρετές της ἀλλά κυρίως στόν καρπό τῆς κοιλίας της. Κέντρο τῆς πίστης καί πλήρωμα τῆς χαρᾶς εἶναι ὁ Χριστός. Νά ἐπικαλούμαστε τήν Παναγία καί νά ἐπιδιώκουμε τήν παρουσία της στή ζωή μας.
Τή μέρα αὐτή ἐμεῖς οἱ ἑλληνες γιορτάζουμε καί τήν ἀπελευθέρωση μας ἀπό τόν Τουρκικό ζυγό τό 1821, τήν ἀνάσταση τοῦ ἔθνους καί τή χαρά τῆς ἐθνικῆς παλιγγενεσίας καί μάλιστα φέτος μέ τήν εὐκαιρία συμπλήρωσης 200 χρόνων.
