Πρόκειται για ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά μεταφυσικά θρίλερ, ένα από τα αριστουργήματα του σύγχρονου πολωνικού κινηματογράφου. Αναδεικνύεται το κακό μέσα από μια κινηματογραφική ποιητική. Η φρίκη, ο φόβος, η απέχθεια ενώπιον της ιδέας της κυριαρχίας του Σατανά στη γη και την μετατροπή της σε αιώνια κόλαση είναι πλέον ορατά και επικείμενα σε αυτό το εντυπωσιακό θρίλερ, μόνο που η απόκοσμη αυτή αίσθηση δεν εγείρει πανικό ή αίσθηση αφανισμού αλλά καθηλώνει μέσα από μια διαδικασία φρικιαστικής υποβολής. Σημειωτέον ότι αρκετοί από όσους είδαν την ταινία δεν μπόρεσαν για μέρες να κοιμηθούν η να φάνε. Βρισκόμαστε στην Πολωνία του 1987, όταν ένας αστυνομικός διερευνά την περίεργη υπόθεση εξαφάνισης οχτώ γυναικών των οποίων τα ίχνη οδηγούν σε ένα απομονωμένο μοναστήρι.
Κάποιες παρατηρήσεις έχω μόνο να κάνω για την ιδιαίτερη αυτή ταινία. Η αρχή της θυμίζει έντονα την Προφητεία του 1976 σηματοδοτώντας ότι αναπόδραστα το κακό θα κυριαρχήσει παντού στη γη. Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει μοναδικά την σαγηνευτική, απόκοσμη, ατμόσφαιρα της ταινίας με το μουντό πράσινο χρώμα, στοιχείο του γερμανικού εξπρεσιονισμού, το στυλιζάρισμα της λειτουργίας και της τελετουργίας των μοναχών στα λατινικά, αλλά και την σοκαριστική εικόνα των αναποδογυρισμένων καλόγερων στον αέρα συμβολίζοντας την έλευση του Αντίχριστου στον κόσμο.
Η ωμοφαγία μάς ανάγει στην θεολογική απαρχή της ύπαρξης του κακού στη γη ανοικειώνοντας το αρχέτυπο του κήπου της Εδεμ σε μια ανεστραμμένη εκδοχή. Αξίζει να προσέξετε, επίσης, ότι τον βασικό ήρωα-αστυνομικό δεν τον αποζητά κανείς, λειτουργεί μονάχα ως ένας επιτελεστικός αρμός μεταξύ καλού και κακού χωρίς καμιά δυνατότητα παρέμβασης ή τροποποίησης της πορείας προς την σκοτεινή άβυσσο. Αν αναρωτηθεί κανείς γιατί επιλέγεται το 1987 ως δραματικός χρόνος είναι εύκολο να αποσυμβολιστεί πολιτικά η ταινία: από το 1947 έως το 1989 υπήρξε η Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας. Το 1987 είναι το διάστημα λίγο πριν την πτώση που συνδέεται στην ταινία με μια μαύρη περίοδο της πλήρης απομόνωσης και της παρακμής.
Στο κολαστήριο του μοναστηριού τα πάντα διέπονται από ένα φασιστικό μηχανισμό, κυριαρχούν η ομίχλη και τα μαραμένα φυτά, όλα είναι εμπορεύσιμα και πλήρως αλλοτριωμένα, ενώ η απουσία αυθεντικής ζωής αισθητή. Ακόμη και οι ίδιοι οι μοναχοί δεν ξέρουν κατά βάθος αν θα πρέπει να είναι απόστολοι του Θεού ή του Διαβόλου στον νέο κόσμο, στην νέα τάξη των πραγμάτων που επίκειται να αλλάξει το ρου της ανθρωπότητας. Ο αστυνομικός εκπροσωπεί την παλιά φρουρά που είναι καταδικασμένη να χαθεί για πάντα. Όσο και αν σάς τρομάζει, δείτε το Κολαστήριο, θα σάς προβληματίσει μέσα από την απεχθή, μα άκρως υποβλητική, όψη του.
Δρ. Κοσμάς Κοψάρης, κριτικός, ερευνητής της Ισπανικής φιλολογίας, Δ/ντής του 2ου Γυμνασίου Πρέβεζας
