Το 2023, ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία βίωσε τη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας του. Η εκλογική ήττα δεν υπήρξε απλώς αριθμητική, αλλά βαθιά πολιτική, ιδεολογική και οργανωτική. Η κοινωνία έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα δυσπιστίας απέναντι σε έναν ΣΥΡΙΖΑ που δεν κατάφερε να πείσει ότι διαθέτει εναλλακτικό σχέδιο διακυβέρνησης, ούτε συνοχή στον λόγο και τη στάση του.
Η κρίση είχε πολλαπλές πτυχές. Σηματοδότησε την απώλεια αξιοπιστίας προς μεγάλα κοινωνικά στρώματα, τα οποία άλλοτε στήριξαν τον ΣΥΡΙΖΑ ως φορέα ελπίδας και ανατροπής. Η πολυφωνία, αντί να ενισχύει τον πλουραλισμό, έφερε σύγχυση και αμηχανία.
Η έλλειψη μιας πειστικής προγραμματικής πρότασης εκλήφθηκε ως ένδειξη αδυναμίας, ενώ η αποσύνδεση του κόμματος από τις ζωντανές κοινωνικές δυνάμεις οδήγησε σε πλήρη απώλεια του πολιτικού του προσανατολισμού. Ο κομματικός λόγος έμοιαζε κενός, η οργάνωση άκαμπτη, η δημόσια παρουσία αντιφατική.
Όλα αυτά συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός κόμματος που έδειχνε εγκλωβισμένο σε εσωτερικές ισορροπίες και όχι προσανατολισμένο στις ανάγκες της κοινωνίας. Ως αποτέλεσμα, η ήττα δεν εξέφρασε απλώς την κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και την αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να πείσει ότι αποτελεί αξιόπιστη εναλλακτική.
Ωστόσο, η διαπίστωση της ήττας δεν αρκεί. Οφείλουμε να απαντήσουμε με πράξεις. Και αυτό σημαίνει ανασυγκρότηση ριζική, συλλογική και οργανωμένη.
Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμη πιο επιτακτική αν κοιτάξουμε κατάματα τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα. Η χώρα ζει μια συνθήκη διαρκούς πίεσης και ασφυξίας. Η ακρίβεια τσακίζει τα νοικοκυριά. Το κόστος ζωής αυξάνεται ανεξέλεγκτα, η στέγαση έχει γίνει απρόσιτη για τους νέους ανθρώπους, η εργασία γίνεται επισφαλής και κακοπληρωμένη, το Εθνικό Σύστημα Υγείας παραπαίει, η δημόσια παιδεία υποβαθμίζεται.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιχειρεί να προωθήσει ένα τεχνητό αφήγημα «ανάπτυξης», το οποίο όμως βασίζεται στη συρρίκνωση των δημόσιων υπηρεσιών, την ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών αγαθών και την οργανωμένη υποβάθμιση της δημοκρατικής λειτουργίας. Παράλληλα, η εγκατάλειψη της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής αποδυναμώνει επικίνδυνα το διπλωματικό αποτύπωμα της χώρας.
Από την άρνηση του πρωθυπουργού να υπογράψει το διεθνές κάλεσμα για τον τερματισμό της γενοκτονίας στη Γάζα, έως τη συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών, την υπονόμευση της δικαιοσύνης και την προσπάθεια απόκρυψης της αλήθειας για το έγκλημα των Τεμπών, συγκροτείται ένα τοξικό θεσμικό περιβάλλον, στο οποίο η εξουσία λογοδοτεί όλο και λιγότερο. Ο αυταρχισμός, η διαφθορά, η αναξιοκρατία αλλοιώνουν τη λειτουργία της δημοκρατίας.
Εντείνεται η κοινωνική απογοήτευση, η ιδιώτευση και η αποπολιτικοποίηση. Η κυριαρχία της Δεξιάς φαίνεται παγιωμένη, όμως υπάρχει εναλλακτική και οφείλουμε να τη διαμορφώσουμε.
Το ιστορικό καθήκον του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. σήμερα είναι να συγκροτήσει εκ νέου έναν πειστικό, αξιόπιστο, αριστερό και προοδευτικό πόλο εξουσίας, με σχέδιο, ρίζες στην κοινωνία και ειλικρίνεια απέναντι στους πολίτες. Να σταθεί ως δύναμη εκπροσώπησης των αποκλεισμένων, των εργαζομένων, των νέων, της δημιουργικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
Δεν χρειάζεται μια απλή «επανεκκίνηση», αλλά μια βαθιά ανασυγκρότηση. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα μαζικό, συμμετοχικό και δημοκρατικό. Ένα κόμμα με σαφή ιδεολογικό προσανατολισμό, με καθαρή στρατηγική και ικανότητα διακυβέρνησης. Ένα κόμμα που θα συνδυάζει την προγραμματική σαφήνεια με την κοινωνική χρησιμότητα.
Η προσπάθεια ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία ξεκίνησε με την εκλογή του προέδρου Σωκράτη Φάμελλου. Σήμερα, απαιτούνται βαθιές, δομικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Από τη λειτουργία της κομματικής οργάνωσης, το στελεχιακό δυναμικό έως τον τρόπο λήψης και υλοποίησης των αποφάσεων.
Κρίσιμο είναι κάθε μέλος να έχει ελευθερία έκφρασης και συμμετοχής στον εσωκομματικό διάλογο, διατηρώντας όμως στον δημόσιο λόγο του την ενιαία θέση του κόμματος, όπως αυτή διαμορφώνεται δημοκρατικά. Μόνο μέσα από τον ενιαίο λόγο, τις συλλογικές δράσεις και τον σεβασμό στις αποφάσεις της πλειοψηφίας μπορεί να ανακτηθεί η αξιοπιστία και η σοβαρότητα που έχει χαθεί.
Οι οργανώσεις μελών οφείλουν να λειτουργούν ως φωνή και αισθητήρες του κόμματος στους χώρους εργασίας, στα σωματεία, στους κοινωνικούς φορείς.
Παράλληλα, οι Νομαρχιακές Επιτροπές χρειάζεται να εκσυγχρονιστούν, να γίνουν πιο ευέλικτες, διαφανείς και ουσιαστικά αποδοτικές. Η εκλογή τους πρέπει να προέρχεται απευθείας από τα μέλη κάθε περιφερειακής ενότητας.
Αξίζει να τονιστεί ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι Ν.Ε. στις δύσκολες περιόδους των διασπάσεων, κρατώντας ζωντανό τον κομματικό ιστό, συνεχίζοντας τις κοινωνικές και πολιτικές δράσεις, δίνοντας παρουσία σε ΜΜΕ και τοπικούς θεσμούς, οργανώνοντας εκδηλώσεις και επαφές με την κοινωνία. Η προσφορά τους πρέπει να αναγνωριστεί και να ενισχυθεί.
Σε περιφερειακό επίπεδο, η σύσταση Περιφερειακής Επιτροπής είναι απαραίτητη για τον συντονισμό της δράσης των Ν.Ε., την παρακολούθηση των θεμάτων περιφερειακής πολιτικής και της κατάρτισης περιφερειακού αναπτυξιακού προγράμματος. Η Π.Ε. θα συγκροτείται άμεσα μετά την εκλογή των νέων οργάνων, με τη συμμετοχή εκλεγμένων μελών από τις Ο.Μ., των συντονιστών και αναπληρωτών συντονιστών των Ν.Ε., των βουλευτών, των μελών της Κ.Ε., καθώς και των αιρετών στην τοπική αυτοδιοίκηση όλων των βαθμίδων.
Η Κεντρική Επιτροπή οφείλει να αναπτύξει έναν σύγχρονο και αποτελεσματικό δίαυλο επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα του κόμματος, ώστε να έχει άμεση γνώση των προβλημάτων και των αναγκών της κοινωνίας σε κάθε γωνιά της χώρας. Να σχεδιάζει, να αποφασίζει, να παρακολουθεί και να συντονίζει την εφαρμογή των πολιτικών με τρόπο ενιαίο, τεκμηριωμένο και δημοκρατικό.
Αξιοκρατία, διαφάνεια, λογοδοσία, ανοικτή σχέση με την κοινωνία είναι τα θεμέλια για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μιλάει καθαρά και να πράττει με συνέπεια. Να κάνει πράξη το αυτονόητο, να λέει ό,τι πιστεύει και να κάνει ό,τι λέει.
Η εναλλακτική που χρειαζόμαστε δεν μπορεί να είναι αόριστη ή συμβολική. Πρέπει να είναι συγκεκριμένη, συγκροτημένη και εφαρμόσιμη. Οφείλουμε να διαμορφώσουμε ένα συνεκτικό πρόγραμμα προοδευτικής διακυβέρνησης, που θα απαντά στις ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Ένα σχέδιο με άμεση ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους και προστασία της πρώτης κατοικίας. Με δίκαιη φορολογία και στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Με ανασυγκρότηση του ΕΣΥ και καθολική πρόσβαση όλων στη δημόσια υγεία. Με δημόσια και δημοκρατική παιδεία, προστασία της εργασίας, ενίσχυση των συλλογικών δικαιωμάτων και σχέδιο πράσινης μετάβασης με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, το 5ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. αποκτά βαρύνουσα σημασία. Δεν μπορεί να είναι μια εσωκομματική διαδικασία αυτοεπιβεβαίωσης. Πρέπει να είναι η αφετηρία μιας νέας εποχής. Μιας εποχής αναστοχασμού, αλλά κυρίως επανίδρυσης από τη βάση, με πρόγραμμα και καθαρό πολιτικό ύφος.
Το Συνέδριο οφείλει να απαντήσει στο βασικό ερώτημα, πώς θα γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ χρήσιμος ξανά στην κοινωνία; Αυτό απαιτεί τολμηρές τομές με θεσμική ενίσχυση της Κεντρικής Επιτροπής, ενίσχυση των περιφερειακών δομών, λογοδοσία σε όλα τα επίπεδα, αξιοκρατική ανάδειξη στελεχών και πολιτικό σχέδιο που να υπηρετεί τη στρατηγική της νίκης και όχι τη διατήρηση εσωτερικών συσχετισμών.
Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Η περίοδος διακυβέρνησης 2015–2019 αφήνει μια ισχυρή πολιτική παρακαταθήκη. Το μέλλον όμως δεν θα οικοδομηθεί με αναμνήσεις. Θα χτιστεί μόνο με πίστη σε ένα συλλογικό, σύγχρονο, ριζοσπαστικό όραμα που να μπορεί να εκφράσει ξανά το αίτημα για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα. Αρκεί να τολμήσουμε.
Τώρα είναι η ώρα για την εναλλακτική. Όχι μόνο γιατί το οφείλουμε στην ιστορία μας, αλλά γιατί το απαιτεί η κοινωνία και το έχει ανάγκη ο τόπος μας.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Π.ΛΑΜΠΡΑΚΟΥΛΗΣ ΜΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗΣ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
