Το κάστρο του Παντοκράτορα είναι ένα από τα τρία κάστρα της Πρέβεζας και ένα από τα κάστρα που έκτισε ο Αλή Πασάς μετά την κατάληψη της πόλης το 1807.
Βρίσκεται νότια από την πόλη της Πρέβεζας, πάνω στη θάλασσα, στη θέση Φώκια, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Το αρχικό του όνομα ήταν Ούτζ-Καλέ (Εξωτερική Ακρόπολη).
Η σημερινή ονομασία του κάστρου οφείλεται στην εκκλησία του Παντοκράτορα που βρισκόταν εκεί πριν την ανέγερση του και έδωσε το όνομα της και στον γειτονικό οικισμό.
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία
Το κάστρο βρίσκεται στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου στη θέση Φώκια. Ο προφανής λόγος για την ύπαρξη του κάστρου στο σημείο αυτό είναι ο έλεγχος της ναυσιπλοΐας στον Αμβρακικό κόλπο.
Ιστορία
H Πρέβεζα βρίσκεται σε ιστορικά στρατηγικό αλλά ευάλωτο σημείο και γι’ αυτός δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην οχύρωση της πόλης και της περιοχής.
Οι Τούρκοι ήταν αυτοί, που πρώτοι οχύρωσαν την Πρέβεζα τον 15ο αιώνα. Συγκεκριμένα, στη θέση Μπούκα (σήμερα “Παλιοσάραγα”) έγινε το πρώτο -και ισχυρότατο- φρούριο της πόλης, η κατασκευή του οποίου άρχισε στα τέλη του 15ου αιώνα. Τον 17ο αιώνα, ενώ οι τεχνικές πολιορκίας είχαν εξελιχθεί, φαίνεται πως οι Τούρκοι δεν είχαν βελτιώσει αντίστοιχα τις αμυντικές δυνατότητες του κάστρου. Έτσι η η Πρέβεζα ,δηλαδή το κάστρο της Μπούκας , καταλήφθηκε από τους Ενετούς του Francesco Morosini, το Σεπτέμβριο του 1684.
Η βενετσιάνικη κατοχή κράτησε μόνο 15 χρόνια . Παρόλο που οι Ενετοί , αμέσως μετά την κατάληψη της Πρέβεζας , βελτίωσαν σημαντικά το κάστρο της Μπούκας , αναγκάστηκαν με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς, το 1699, να την παραδώσουν στους Οθωμανούς . Επειδή όμως δεν ήθελαν να παραμείνει το βελτιωμένο κάστρο στα χέρια των Οθωμανών, έθεσαν σαν όρο της συνθήκης , να το παραδώσουν αφού πρώτα το καταστρέψουν και χωρίς να έχουν το δικαίωμα οι Τούρκοι να οχυρώσουν ξανά την ίδια θέση.
Με την αποχώρηση των Ενετών το 1701 και με την καταστροφή της Μπούκας που προηγήθηκε (με ανατίναξη των τειχών από τους αποχωρούντες Ενετούς), οι Τούρκοι χτίζουν στα βόρεια της πόλης το Κάστρο του Αγίου Ανδρέα, ή Ιτς-Καλέ (εσωτερική ακρόπολη).
Το 1718, η συνθήκη του Πασάροβιτς παραδίδει ξανά την πόλη στους Ενετούς, οι οποίοι επισκευάζουν και βελτιώνουν το κάστρο του Αγίου Ανδρέα.
Το 1797, μετά την κατάληψη της Βενετίας από τα στρατεύματα του Ναπολέοντα, οι Γάλλοι αποβιβάζονται στην Πρέβεζα δίνοντας στους κατοίκους πρόσκαιρες ελπίδες για οριστική απαλλαγή από τους Τούρκους.
Οι ελπίδες θα διαψευσθούν, όταν το 1798 ο Αλή Πασάς θα επιτεθεί με μεγάλη στρατιωτική δύναμη. Η Γάλλοι θα νικηθούν στη Νικόπολη και η πόλη θα λεηλατηθεί και θα πυρποληθεί. Είναι ο λεγόμενος Χαλασμός της Πρέβεζας.
Το 1807 ο υπαίτιος της καταστροφής Αλή Πασάς θα γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος της περιοχής και θα επιδοθεί με φρενήρη ρυθμό στην κατασκευή οχυρωματικών έργων χτίζοντας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα πολλά κάστρα.
Έτσι επισκεύασε και ενίσχυσε το υπάρχον κάστρο του Αγίου Ανδρέα και κατασκεύασε επίσης το κάστρο του Αγ. Γεωργίου, τον προμαχώνα Πευκάκια και το κάστρο του Παντοκράτορα καθώς και τάφρο που περιέβαλλε όλη την παλιά πόλη.
Το κάστρο του Παντοκράτορα κτίζεται την περίοδο αυτή στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, πάνω σε σχέδια του συνταγματάρχη του γαλλικού στρατού <=”” b=””>. Παίρνει την ονομασία Ούτζ-Καλέ (Εξωτερική Ακρόπολη).
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το κυρίως τμήμα του οχυρού διαμορφώνεται σε σχεδόν κανονικό πεντάγωνο με υψηλά περιμετρικά τείχη. Περιβάλλεται από αντερείσματα, επιθαλάσσιο προμαχώνα, ξηρά τάφρο -μεταξύ συστήματος επιθαλάσσιου προμαχώνα και κυρίως οχυρού στα νότια- και ένυδρη τάφρο στα βόρεια.
Η κύρια πύλη βρίσκεται στη βόρεια πλευρά και την προσεγγίζει κανείς αφού προσπεράσει την ένυδρη τάφρο. Το εσωτερικό πεντάγωνο φαίνεται ότι αποτελεί και τον αρχικό πυρήνα του οχυρού, ενώ ο περίτεχνος επιθαλάσσιος προμαχώνας αποτελεί μεταγενέστερη κατασκευαστική φάση.
Το κάστρο αργότερα χρησιμοποιήθηκε και ως φυλακή.
Σημερινή Κατάσταση
Το κάστρο είναι εντυπωσιακό, αλλά είναι παραμελημένο και όχι σε καλή κατάσταση.
Πηγή: kastra.eu
