Ο ένοικος ως έννοια σηματοδοτεί την προσωρινότητα σε ένα χώρο, σε ένα δεύτερο επίπεδο καθίσταται συνάλληλη σημασία της παροδικότητας του χρόνου με κατάστικτα τα σημάδια τραγικών βιωματικών εμπειριών. Στην παρούσα ταινία, ο Πολάνσκι ως σκηνοθέτης αναμετράται με την βαθιά υποκριτική του διάσταση ως πρωταγωνιστής σε μια ταινία που επρόκειτο να μείνει ανεξίτηλη στον καμβά της κινηματογραφικής ιστορίας.
Ένας Πολωνός μετανάστης εγκαθίσταται σε ένα παρακμιακό διαμέρισμα στο Παρίσι. Στην αρχή, τα πράγματα κυλούν ομαλά. Στην συνέχεια, όμως, η κατάσταση εκτρέπεται όταν νιώθει πως παγιδεύεται από τα βλέμματα όλων όσων εκτιμά ότι τον παρακολουθούν από το γύρω συγκρότημα κτηρίων. Το εξπρεσιονιστικό πράσινο χρώμα ως βαθύ φόντο στην ταινία υποδηλώνει τις παρανοϊκές ψευδαισθήσεις του ίδιου του σκηνοθέτη, καταγγελτική οπτική στις τραγικές εμπειρίες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Η προηγούμενη ένοικος που πεθαίνει, τυλιγμένη με επιδέσμους, χωρίς ταυτότητα, ουσιαστικά, αφού έχει απομείνει δίχως πρόσωπο, συμβολίζει την πλήρη αποπροσωποποίση και την πνευματική ναρκοθέτηση του σύγχρονου κόσμου, εγκλωβισμένου στην μέγγενη του αστικού πολιτισμού. Παράλληλα, υποδηλώνεται ο θάνατος της τέχνης όταν ο φόβος της αστυνομοκρατίας δεν αφήνει περιθώριο στο κάθε άτομο να νιώσει ελεύθερα. Απηχούνται τα νοσηρά ίχνη της ναζιστικής κοινωνίας που συνέθλιβε την ατομικότητα του κάθε πολίτη.
Ο συναισθηματισμός ασθμαίνει ενόψει της αυταρχικότητας μιας καθοδηγούμενης μαζοποίησης, που επιτάσσει το άτομο να καταπνίξει την ακεραιότητα της ψυχικής του ικμάδας. Η εισβολή στα έσω τοιχώματα, σε συνδυασμό με την εγγενή αδυναμία απόδρασης από τα παρεπόμενα ψυχικά αδιέξοδα, απολήγουν στην οδυνηρή κραυγή του πρωταγωνιστή που μοιράζεται την ίδια σπαραξικάρδια τύχη με την προηγούμενη ένοικο.
Ο σκηνοθέτης με αριστοτεχνική μαεστρία περνάει το μήνυμα ότι όσο και αν οι εικόνες που προβάλλονται είναι σουρεαλιστικές, άρα ουτοπικές, κρύβουν, ωστόσο, μια σημαντική αλήθεια: η εικονιζόμενη αλλότρια κατάσταση δεν απέχει πολύ από τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις ενός αγκυλωμένου κοινωνικού ιστού στα σπαράγματα της συλλογικής μνήμης και των διασαλευμένων κοινωνικό-πολιτικών και πολιτισμικών εγγραφών.
Η μακάβρια τελική προειδοποιητική σήμανση είναι μήπως εμείς βρεθούμε στην θέση του επόμενου ένοικου: στο μεταίχμιο μιας πνιγηρής μοναχικότητας και μιας εφιαλτικής αδράνειας, καθηλωμένοι στις τσιμεντένιες, αρτηριοσκληρωτικές και άκαμπτες σχέσεις των ανθρώπων στις μεγαλουπόλεις που με την πάροδο του χρόνου τείνουν να γίνουν όλο και πιο νοσηρές. Μοναδική ταινία που αξίζει να την ξαναδείτε.
Δρ. Κοσμάς Κοψάρης, κριτικός.
Ακολουθήστε το onprevezanews.gr στο Facebook και στο Instagram
