Σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού (ΦΕΚ 32003/062021) το Μνημείο του Ζαλόγγου του γλύπτη Γεωργίου Ζογγολόπουλου στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας χαρακτηρίστηκε «Μνημείο Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Αποτελεί ένα μοναδικό έργο, που στέκει περίοπτο πάνω από το χωριό Καμαρίνα, στο βράχο του Ζαλόγγου, και διατρανώνει το σπουδαίο γεγονός της θυσίας των Σουλιωτισσών που επέλεξαν να πεθάνουν πέφτοντας από το βράχο, και μάλιστα χορεύοντας, παρά να πέσουν στα χέρια των εχθρών. Η πράξη τους αυτή αποτελεί κορυφαία πράξη θυσίας και γενναιότητας, η οποία συγκινεί και εμπνέει κάθε Έλληνα αλλά και θαυμάζεται και αναγνωρίζεται διεθνώς.
Ο αντιπεριφερειάρχης κ. Στράτος Ιωάννου δήλωσε σχετικά: «Ως Έλληνες είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι για την επίσημη αναγνώριση της μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας του μνημείου του Γ. Ζογγολόπουλου. Ως Ηπειρώτες, που ζούμε δίπλα στο μνημείο αυτό, και που σ’ αυτόν τον τόπο έλαβε χώρα πρωτίστως η θυσία των Σουλιωτισσών, είμαστε ιδιαίτερα συγκινημένοι.»
Το Μνημείο
Το μνημείο σχεδιάστηκε από τον Γιώργο Ζογγολόπουλο και εκτελέσθηκε υπό την επίβλεψη του ίδιου, του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού και του μαρμαροτεχνίτη Ελευθέριου Γυφτόπουλου, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Κασσώπης.
«Το μνημείο αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα εφαρμογής των αρχών του μοντερνισμού στη μνημειακή γλυπτική της μεταπολεμικής Ελλάδας. Οι μορφές των γυναικών δεν αναπαριστούν γνωστές ιστορικές μορφές, αλλά εκ προθέσεως αφέθηκαν από τον γλύπτη χωρίς συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και επιλέχθηκε η πλήρης αφαίρεση των λεπτομερειών του προσώπου και του κορμού, στοχεύοντας ο γλύπτης να αφήσει ελεύθερο τον θεατή να πλάσει με την ψυχή και τη φαντασία του την κάθε μία από αυτές τις γυναίκες. Έτσι, απέφυγε τον ρεαλισμό, παρόλο το ανθρωπομορφικό θέμα του μνημείου.
Η φυσική του θέση του, αλλά και οι μνημειακής κλίμακας διαστάσεις του, 18 x 15 μ, κάνουν το μνημείο ορατό από απόσταση 30 χλμ, γεγονός που το αφηγείται ο ίδιος ο δημιουργός του, το 1960, όταν το είδε από το πλοίο ταξιδεύοντας από Ελλάδα για Ιταλία, γράφοντας χαρακτηριστικά:
«Το Ηρώον τοποθετείται εις το χείλος κατακόρυφου βράχου […], η επικοινωνία και άνοδος προς τον βράχον γίνεται μόνον δια μιας στενής ατραπού διερχομένης μέσω απότομων βράχων. Προς βορράν το Ζάλογγον περιβάλλεται από τα μεγαλοπρεπή ηπειρωτικά όρη. Κάτωθεν του βράχου και εις απόστασιν 800 μ. βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Κασσώπης. Μεταξύ Ζαλόγγου και θαλάσσης διέρχεται ο τουριστικός δρόμος Αθηνών-Κερκύρας. Κατά τον διάπλουν εσωτερικής γραμμής Κερκύρας και εξωτερικής Ιταλίας το μνημείον είναι ορατόν. Παρ’ όλον το τραχύ και μεγαλειώδες θέαμα των ηπειρωτικών βουνών και την εκτεταμένην έννοιαν της θαλάσσης του Ιονίου Πελάγους, δημιουργείται ένα αίσθημα ισορροπίας και γαλήνης. Η κλίμαξ του Ηρώου προσαρμόζεται προς την κλίμακα του τοπίου».
Ο χαρακτηρισμός του Μνημείου του Ζαλόγγου συμπίπτει, κατά ευτυχή συγκυρία, με την επέτειο των 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία αλλά και με την 60η επέτειο από τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Ζαλόγγου που έγιναν στις 10 Ιουνίου 1961, ακριβώς πριν από 60 χρόνια.
