Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή. Μια από τις δραματικές συνέπειες της ήταν ο ξεριζωμός του Ελληνισμού από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο και η άφιξη χιλιάδων προσφύγων στο ελληνικό κράτος. Οι πρόσφυγες διασκορπίστηκαν στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου και του νομού Πρέβεζας, είτε σε υπάρχοντες, είτε σε νέους, προσφυγικούς οικισμούς, που δημιουργήθηκαν εξ αρχής.
Το Τμήμα ΓΑΚ Πρέβεζας, όπως και άλλοι φορείς, αποφάσισε το έτος 2022 να δώσει έμφαση στην ανάδειξη της ιστορίας των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στον νομό μας. Σε αυτήν την απόφαση καταλυτικό ρόλο είχε και αντίστοιχη πρωτοβουλία της Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης.
Έχοντας ξεκινήσει έρευνα στα αρχεία της υπηρεσίας μας, που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, εντοπίσαμε αρκετά στοιχεία που υποδεικνύουν την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η αναζήτησή μας. Αναφέρουμε κάποια ενδεικτικά ερευνητικά ερωτήματα για τα οποία θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε απαντήσεις και αντίστοιχα τεκμήρια.
- Η μέριμνα για την υποδοχή και αποκατάσταση των προσφύγων.
- Οι διαδικασίες εγκατάστασης τους.
- Η δημογραφική αποτύπωση του προσφυγικού πληθυσμού.
- Οι επαγγελματικές και οικονομικές τους δραστηριότητες και η συμβολή τους στην οικονομία της περιοχής.
- Η συνεισφορά τους στον πολιτισμό της περιοχής μέσω των παραδόσεων και των πολιτισμικών στοιχείων που έφεραν μαζί τους.
- Η οργάνωσή τους σε προσφυγικά σωματεία και συνεταιρισμούς και η διεκδίκηση λύσεων στα προβλήματά τους.
Όπως προαναφέραμε, τα παραπάνω ερωτήματα είναι ενδεικτικά και δεν εξαντλούν το εύρος των ερευνητικών ζητημάτων που σχετίζονται με την παρουσία των προσφύγων στον νομό Πρέβεζας.
Τα αρχεία της υπηρεσίας μας δεν μπορούν να απαντήσουν ούτε πλήρως, ούτε στο σύνολο των παραπάνω ερωτημάτων. Γι’ αυτό απευθύνουμε ανοικτή δημόσια πρόσκληση σε όλους, ιδιαίτερα, όμως, προς τους απογόνους προσφύγων, ζητώντας βοήθεια στον εντοπισμό ολόκληρων αρχείων (πχ των προσφυγικών σωματείων που λειτούργησαν πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) ή μεμονωμένων αρχειακών τεκμηρίων (πχ έγγραφα, φωτογραφίες) ή κειμηλίων που σχετίζονται με τα παραπάνω θέματα και μπορούν να συμβάλλουν στην ανάδειξη της ιστορικής πορείας των προσφύγων στον νομό μας.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα αρχεία των προσφυγικών οργανώσεων, τα οποία ελπίζουμε να εντοπιστούν με αυτήν την ευκαιρία. Σημειώνουμε ότι από την μέχρι τώρα έρευνά μας έχουν εντοπιστεί 2 σωματεία και 5 συνεταιρισμοί. Πρόκειται για τα παρακάτω σωματεία: «Σύνδεσμος Ελλήνων Προσφύγων Πρεβέζης» (1923) και «Ένωσις Προσφύγων Νομού Πρεβέζης» (1931) και τους εξής συνεταιρισμούς: Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Νέας Σαμψούντας και Γεωργικοί Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί Αρχαγγέλου, Νέας Σαμψούντας, Νέας Σινώπης, Σμυρτούλας (1929). Αποτυπώσεις των σφραγίδων τους από έγγραφα που απόκεινται στην υπηρεσία μας παρουσιάζονται στην εικ. 1. Θεωρούμε ότι σίγουρα υπήρχαν και άλλα σωματεία και συνεταιρισμοί, λαμβάνοντας υπόψη την εγκατάσταση προσφύγων και σε άλλες περιοχές του νομού (πχ. Νέα Κερασούντα, Πάργα) όπως προκύπτει από τις απογραφές του 1923 και του 1928.
Τα αρχεία, τεκμήρια και κειμήλια θα ψηφιοποιηθούν από την υπηρεσία μας και θα επιστραφούν στους ιδιοκτήτες τους. Η διαδικασία της ψηφιοποιήσης θα γίνει δωρεάν από την υπηρεσία μας. Σε περίπτωση που οι ιδιοκτήτες σχετικού υλικού δεν επιθυμούν να το παραδώσουν σε μας έστω και προσωρινά για την ψηφιοποίησή του, τους παροτρύνουμε να προβούν οι ίδιοι στην ψηφιακή του αποτύπωση και να μας παραδώσουν το ψηφιακό αντίγραφο, αφού πρώτα έρθουν σε επαφή μαζί μας για να τους υποδείξουμε τεχνικές οδηγίες ψηφιοποίησης. Θέλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι δεν επιθυμούμε να αποκτήσουμε ως υπηρεσία πρωτότυπα αντικείμενα αλλά μας αρκεί το ψηφιακό τους αντίγραφο. Επίσης, στη διαδικασία αυτή θα αντιμετωπίσουμε το υλικό με τον δέοντα σεβασμό και με απόλυτη προστασία των τυχόν ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Αναλόγως του υλικού που θα συγκεντρωθεί, θα εξετάσουμε τη δυνατότητα πραγματοποίησης κάποιας έκθεσής του, έστω και ψηφιακά. Ευελπιστούμε να προκύψει πληθώρα στοιχείων ώστε να αξιοποιηθούν ερευνητικά. Ευχής έργον θα ήταν και η πραγματοποίηση μιας επιστημονικής ημερίδας στην οποία θα παρουσιάζονταν τα ευρήματα αυτά και τα αποτελέσματα της ερευνητικής τους αξιοποίησης. Στην κατεύθυνση αυτή προτιθέμεθα να καταθέσουμε εν καιρώ συγκεκριμένες προτάσεις στους θεσμικούς φορείς, λαμβάνοντας υπόψη και το υλικό που θα συγκεντρωθεί και τα νέα στοιχεία που θα προκύψουν από την παραπάνω διαδικασία.
Η επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί από τη θετική ανταπόκριση της τοπικής μας κοινωνίας. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με την υπηρεσία μας στο τηλ. 2682024662 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση mail@gak.pre.sch.gr
